آشنایی با اسم مبالغه و اسم مکان
اسم مبالغه در عربی چیست؟
اسم مبالغه جزء اسمهای مشتقی است که علم صرف به آن میپردازد. اگر هنوز مبحث اسم فاعل و اسم مفعول را مطالعه نکردهاید پیشنهاد میکنم یک سری به مقاله “همه چیز درمورد اسم فاعل و مفعول” بزنید چرا که در آنجا کاملا علم صرف و نحو را توضیح دادهام.
میخواهم با یک مثال بانمک اسم مبالغه را برایتان توضیح دهم:
نمیدانم چقدر با ملوان زبل آشنایی دارید!
به هرحال به شما معرفیاش میکنم: ملوان زبل، یک شخصیت کارتونی است که با ملوان قوی هیکلی رقابت دارد.
از آنجایی که خودش قدرت چندانی ندارد، با خوردن اسفناج زورش “زیاد” می شود و ملوان قوی هیکل را شکست می دهد.
ربط این داستان با اسم مبالغه چیست؟
این مثالها را ببینید:
صابِر: صبور (اسم فاعل) / صَبّار: بسیار صبور ( اسم مبالغه)
عالِم: دانا (اسم فاعل) / عَلّامَة: بسیار دانا (اسم مبالغه)
میتوانیم بگوییم اسم مبالغه حالت قدرتمندِ اسم فاعل می باشد. در مثال ما«صابِر یا عالِم» همان ملوان زبل قبل از خوردن اسفناج هستند که زور چندانی ندارند، و «صَبّار، عَلّامَة» بعد از خوردن اسفناج می باشند و زورشان بیشتر است.
از مثال خارج شویم، به نظر شما دلیل تفاوت ترجمه در این دو نوع اسم (یعنی اسم فاعل و اسم مبالغه) چیست؟ بله! به دلیل تفاوت وزنهایشان میباشد.
تعریف اسم مبالغه و وزنهای آن در عربی
در زبان عربی به اسمهایی مثل «صَبّار، عَلّامَة» که بر وزن های «فَعّال، فَعّالَة» میآیند اسم مبالغه میگوییم.
در واقع اسم مبالغه صفتی به معنی اسم فاعل است که بر بسیار بودنش در یک موصوف تاکید دارد.
به مثالهای زیر دقت کنید:
النّفسُ الأمّارَة: نفس “بسیار دستور دهنده”
أبی صّبار: پدر “بسیار صبور” من
سَتّارُ العُیوب: “بسیار پوشاننده” عیب ها
اگر دقت کرده باشید در ترجمه کلمات (الأمّارة، صَبّار، سَتّار) از قید “بسیار” کمک میگیریم.
برخی شغلها و ابزارها بر وزن «فَعّال، فَعّالة» میآیند یعنی اسم مبالغه میباشند.
مثال اسم مبالغه در عربی
چند مثال ببینیم:
حِرفَة (شغل): خَبّاز (نانوا)، حدّاد (آهنگر)، نجّار، عطّار، طبّاخ (آشپز)
آلات (ابزار): جوّال (موبایل)، سیّارة (ماشین)، فتّاحة (در باز کن)
نکات مهم تشخیص اسم مبالغه در عربی
در پایان لازم است به چند نکته مهم و کاربردی در زمینه « اسم مبالغه در عربی » توجه کنید:
نکته اول: اسم مبالغه که با وزن « فَعّال» یا « فَعّالة» ساخته می شود فرقی ندارد که معنای صفتی داشته باشد ( مانند خلّاق ) یا شغل (مانند خبّاز) و یا ابزار ( مانند فتّاحة) و در هر سه حالت در تحلیل صرفی، آن ها را اسم مبالغه در نظر می گیریم.
نکته دوم: کلمه ای که با وزن های « فَعّال» و «فَعّالة» ساخته می شود هم برای مذکر و هم برای مونث به کار می رود، برای مثال « علّام» به معنی مرد بسیار دانا یا زن بسیار دانا می باشد، پس توجه داشته باشید که این دو وزن برای هر دو جنسیت مذکر و مونث استفاده می شود.
حالا سوالی که مطرح می شود این است که چرا آخر یکی از وزن ها « ة » داریم؟
« ة » در آخر وزن « فعّالة» نشانه کثرت و مبالغه یا قوی تر بودن صفت است ، یعنی فرق « علّام » و «علّامة » در جنسیت آنها نیست و آمدن « ة» نشانگر این است که صفت دانا بودن در دومی قوی تر و بیشتر است.
نکته سوم: یکی از بزرگترین اشتباهات دانش آموزان در مورد اسم مبالغه این است که وقتی کلمه ای مانند « کفّار» یا « سیّاح» را در جمله ای می بینند بدون توجه به ترجمه یا مفرد و جمع بودن آن کلمه، آن را اسم مبالغه در نظر می گیرند.
در حالی که اگر به مثال های زیر خوب دقت کنید متوجه می شوید که هم در ترجمه، هم علامت گذاری و هم در مفرد یا جمع بودن با یکدیگر تفاوت دارند:
سَیّاح: گردشگر ( مفرد ) – کَفّار: بسیار ناسپاس ( مفرد )
سُیّاح: گردشگران ( جمع مکسر سائح )- کُفّار : کافران ( جمع مکسر کافر )
و میتوان گفت معمولا کلمات بر وزن « فُعّال » جمع مکسر هستند و مفردشان بر وزن « فاعل» می باشد و نباید آنها را صیغه مبالغه در نظر بگیرید.
مانند : وُرّاث – کُتّاب – عُمّال
اسم مکان در عربی چیست؟
اسمی است که به محل وقوع فعل اشاره میکند و در سه وزن «مَفعَل، مَفعِل و مَفعَلَة» میآید.
به ترتیب وزنها به مثالها دقت کنید:
مَطبَخ: آشپزخانه (محل پخت و پز) / مَرمَی: میدان تیر
مَنزِل: خانه (محل سکونت)/ مَجلِس: مکان نشستن
مَدرَسَة: مدرسه (محل درس خواندن) / مَزرَعَة: کشتزار (مکان زاعت)
جمع اسم مکان بر وزن مَفاعِل میآید:
مَطابِخ، مَرامٍ، مَنازِل، مَجالِس، مَدارِس، مَزارِع
نکات کنکوری اسم مکان عربی
به این نکته خوب دقت کنید که اسمهایی مانند: «بَیت: خانه»، «شارِع: خیابان» با اینکه معنای مکان می دهند اما به این دلیل که وزنهای اسم مکان را ندارند، در نتیجه اسم مکان نمیباشند یا بر عکس اگر اسمی در وزن اسم مکان باشد اما معنای مکان ندهد، اسم مکان نمیباشد.
مثال اسم مکان در زبان عربی
مثال: مَکارِم: بزرگوار ها ( مَکرَم) / مَفاخِر: مایه های افتخار (مَفخَرَة)
خلاصه کلام: مهم است که از این مباحث وزنهای اسم مبالغه و اسم مکان را بدانیم تا با توجه به نکاتی که گفتهام به راحتی در امتحان یا در کنکور، تشخیصشان بدهیم و بتوانیم به درستی آنها را ترجمه کنیم.
با توجه به اینکه آشنایی با اسم مبالغه و مکان جزء قواعد درسی پایه یازدهم میباشد، شما میتوانید با مشاهده دوره تیتان یازدهم انسانی به صورت کامل این مبحث را اموزش ببینید .
دورهی تیتان، آموزش کامل عربی شامل ترجمه متن کتاب درسی، قواعد، لغات و تمارین کتاب درسی است که در آکادمی عربی ویژه هر پایه تحصیلی آماده شده است. در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی نیز میتوانید با ما در ارتباط باشید.
وزن های فرعی اسم مکان
همان طور که در قسمت بالا گفتیم اسم مکان با وزن های « مَفعَل – مَفعِل – مَفعَلَة » ساخته می شود اما این وزنهای فقط برای فعل هایی که ثلاثی مجرد باشند و حروف اصلی آن تکراری یا علّه ( و- ا- ی ) نباشد استفاده می شود و یا به عبارت بهتر برای فعل های عادی از این وزن ها استفاده میکنیم.
حال اگر فعلی با شرایط خاص ( حروف تکراری – حروف عله ) داشتیم، باز هم از این وزنها استفاده می شود ولی به خاطر تغییراتی که روی کلمه رخ میدهد، انگار وزن متفاوتی استفاده شده است که در این بخش به این موارد می پردازیم:
اسم مکان بر وزن "مفلّ"
اگر فعلی مانند ( مَرَّ : عبور کرد ) داشته باشیم ، به راحتی مشخص است که ریشه آن ( مرر ) بوده و یک حرف تکراری است ، حال اگر این فعل بر وزن ( مَفعَل ) برده شود به صورت ( مَمرَر ) می شود که در نهایت با تغییراتی که روی آن رخ می دهد به صورت ( مَمَرّ : راهرو – گذرگاه ) تبدیل می گردد.
در نتیجه می توان گفت وزن « مَفَلّ » یکی از وزنهای فرعی اسم مکان است مانند مَقَرّ : قرار گاه
اسم مکان بر وزن "مَفال" و "مَفعَی"
اگر فعلی داشته باشیم که یکی از حروف اصلی آن ( و- ا-ی ) باشد ( مانند قال – عیش ) در زبان عربی به این فعل ها « معتل » گفته می شود که آشنایی و بررسی این فعل ها و رفتار آن ها در عربی نظام جدید جزء موارد حذف شده می باشد، ولی این فعل ها وقتی بر وزن هایی که در قسمت های بالا برای اسم مکان ذکر کردیم بروند اسم مکان هایی می سازند که برخی از آن ها ( مانند مطار : فرورگاه ) در کتاب درسی شما بارها استفاده شده است، لذا در این قسمت بدون اینکه بخواهیم وارد جزئیات ساختاری اسم مکان هایی که از فعل های معتل ساخته شده بشویم، فقط آنها را به عنوان وزن های فرعی اسم مکان حفظ می کنیم.
وزن « مَفال » مانند: مطار – مزار – مکان
وزن « مَفعَی » ( به صورت مفعا خوانده می شود ) مانند: مرعی – مأوی
اسم مکان بر وزن "مَفال" و "مَفعَی"
اگر فعلی داشته باشیم که یکی از حروف اصلی آن ( و- ا-ی ) باشد ( مانند قال – عیش ) در زبان عربی به این فعل ها « معتل » گفته می شود که آشنایی و بررسی این فعل ها و رفتار آن ها در عربی نظام جدید جزء موارد حذف شده می باشد، ولی این فعل ها وقتی بر وزن هایی که در قسمت های بالا برای اسم مکان ذکر کردیم بروند اسم مکان هایی می سازند که برخی از آن ها ( مانند مطار : فرورگاه ) در کتاب درسی شما بارها استفاده شده است، لذا در این قسمت بدون اینکه بخواهیم وارد جزئیات ساختاری اسم مکان هایی که از فعل های معتل ساخته شده بشویم، فقط آنها را به عنوان وزن های فرعی اسم مکان حفظ می کنیم.
وزن « مَفال » مانند: مطار – مزار – مکان
وزن « مَفعَی » ( به صورت مفعا خوانده می شود ) مانند: مرعی – مأوی
اسم مکان از فعل های ثلاثی مزید
روش ساختن اسم مکان از فعل های ثلاثی مزید در کتاب های درسی نظام جدید مطرح نشده و از این جهت ما هم قصد آموزش آن را نداریم، فقط در این قسمت به ذکر این نکته بسنده می کنیم که در کتاب های درسی شما کلمات زیر به عنوان اسم مکان و با معنای اسم مکان به کار رفته اند ولی نیاز به دانستن روش ساختن آنها ندارید:
مُستَوصِف : بیمارستان ( درمانگاه )
مُستَشفَی : بیمارستان
مُستَنقَع : مرداب
مُختَبَر : آزمایشگاه
در انتها امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده باشد، در قسمت دیدگاه ها منتظر خواندن نظرات شما هستیم.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
فعل مستقبل در زبان عربی
فعل مضارع در زبان عربی
فعل امر در زبان عربی
فعل ماضی در زبان عربی
7 دلیل ضعف دانش آموزان در درس عربی + راهکارهای برطرف کردن ضعفها
امتحان نهایی عربی رو چجوری 20 بگیریم؟
1 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
مهم نبود بیشتر توضیح ده