آموزش انواع جمله در عربی، جمله اسمیه و جمله فعلیه

انواع جمله در عربی و علت اهمیت آن
همه عبارتهای متون عربی از دو جمله تشکیل میشوند که این جملات فعلیه یا اسمیه هستند.
برای تشخیص اغلب نقشها در جملات ابتدا باید تشخیص دهیم که جمله مورد نظر فعلیه است یا اسمیه بنابراین تقریبا کل قواعد عربی به این موضوع بستگی دارد و ارزش آن را در توضیحات زیر متوجه خواهید شد.
ما در دیگر مقالات موجود در سایت به موضوع اینکه چگونه جمله فعلیه را از اسمیه تشخیص دهید پرداختهایم با کلیک بر روی آن میتوانید مقاله را مطالعه کنید.
جمله فعلیه
جمله ایست که با فعل شروع میشود.
اجزای اصلی آن:
فعل + فاعل + مفعول (اگر فعل جمله متعدی باشد)
- نمونه: یُدَرِّسُ المعلّمُ التَّلامیذَ: معلم به دانش آموزان درس میدهد.
در اینجا «یُدَرِّسُ» نقش فعل، «المعلّمُ» نقش فاعل «التَّلامیذَ» نقش مفعول را دارد.
فاعل چیست ؟
انجام دهنده فعل و یا دارنده حالتی (مثل عصبانی یا شاد بودن) است که همواره دارای اعراب مرفوع ( _ُ ، _ٌ ، انِ ، ونَ) میباشد.
به اعراب رفع فاعل، در مثالهای زیر دقت کنید:
- جاءَ معلّمٌ ناجحٌ
- جاءَ المعلّمُ
- جاءَ المعلّمانِ
- جاءَ المعلّمونَ
چگونه فاعل را در جمله پیدا کنیم؟
برای پیدا کردن فاعل ابتدا باید انواع آن را بدانیم سپس راههای دیگر را یاد بگیریم.
انواع فاعل:
۱. اسم ظاهر: اسم مرفوعی که بعد از فعل میآید.
- ذَهَبَ المسلمُ
- ذَهَبَ المُسلمونَ
- ذَهَبَت المُسلِمتانِ
۲. ضمیر بارز: ضمایر متصلی که به آخر فعل متصل میشوند و بیانگر شناسه و صیغه فعل میباشد.
- المُسلمونَ ذَهَبوا
- کَتَبتُ الدَّرسَ
۳. ضمیر مستتر: ضمیری که در فعل پنهان است.
- المُعلِّمُ کَتَبَ: فاعل ضمیر مستتر “هو”
تذکر:
حال که انواع فاعل را شناختیم این نکته را بدانید که برای پیدا کردن فاعل، آنچه قبل از فعل آمده را نادیده بگیرید؛ چرا که فاعل همواره بعد از فعل میآید و وقتی با عبارتهای پرسشی (چه کسی، چه چیزی) از فعل سوال میکنید؛ آنچه در پاسخ به این سوالات بیاید، نقش «فاعل» را در جمله دارد.
آیا فعل به تنهایی میتواند جمله فعلیه باشد؟
بله، زیرا فاعل گاهی ضمیری در خود فعل است؛ پس یک فعل تنها هم میتواند جمله فعلیه در نظر گرفته شود.
مفعول (مفعول به) چیست؟ و چه زمانی باید دنبال آن باشیم؟
اسمی است که عمل فعل بر روی آن انجام میشود و یا حالتی بر روی آن رخ میدهد و اعراب آن همواره منصوب ( َ ، ً ، ینِ، ینَ) است.
زمانی باید دنبال مفعول باشیم که فعل جمله متعدی باشد، یعنی اگر فعل جمله لازم باشد دیگر نیازی به مفعول نخواهد داشت.
(برای خواندن مبحث لازم و متعدی به مقاله مورد نظر مراجعه کنید)
حالت های مفعول به
مفعول به ۲ حالت دارد:
1) اسم ظاهر: در این حالت مفعول به، اسمی منصوب است که بعد از فعل (و معمولاً بعد از فاعل) دیده میشود.
- یَعرِفُ النّاسُ الأصدقاءَ الأوفیاءَ: مردم دوستان با وفا را میشناسند.
در اینجا نقش «یَعرِفُ» فعل ،«النّاسُ» فاعل و «الأصدقاءَ» مفعول (اسم ظاهر) است.
۲) ضمیر بارز: این حالت خودش به دو دسته تقسیم میشود:
الف: اگر یکی از ضمیرهای «ه – هما – هم – ک – کما – کم…» به آخر فعلی چسبیده باشد
- ضَرَبَه علیٌّ: علی او را زد.
در اینجا «ه» ضربه مفعول (ضمیر بارز) است.
ب: ضمیرهایی که «ایّا» دارند در جمله همیشه نقش مفعول به دارند.
- ایّاکَ نَعبُدُ: فقط تو را میپرستیم.
در اینجا «ایّاکَ» مفعول (ضمیر بارز) است.
چگونه دنبال مفعول بگردیم؟
حال که مفعول و انواع آن را شناختیم باید بدانیم که با توجه به اینکه معمولاً در سوالات امتحان نهایی و کنکور حرکت گذاری کاملی بر روی کلمات صورت نمیگیرد، بهترین راه برای تشخیص مفعول به این است که با عبارتهای پرسشی (چه کسی را، چه چیزی را) از جمله سوال کنیم، آنچه در پاسخ به این سوالات گفته میشود نقش «مفعول به» را در جمله دارد.
جمله اسمیه
جملهای که با اسم شروع میشود.
اجزای اصلی آن:
مبتدا + خبر
- نمونه: الکتابُ مفیدٌ
در اینجا «الکتابُ» مبتدا و «مفیدٌ» خبر است.
مبتدا چیست و چه ویژگیهایی دارد؟
اولین اسمی است که جمله اسمیه با آن شروع میشود و دارای ویژگیهای زیر است:
۱. حتما اسم است و فعل یا جارو مجرور نمیتوانند مبتدا واقع شوند.
۲. همواره مرفوع است.
۳. حتما خبری درباره آن داده میشود.
خبر و انواع آن در جمله اسمیه
خبر چست؟
کلمه یا عبارتی است که بعد از مبتدا و گاهی قبل از مبتدا میآید و مرفوع است.
برای پیدا کردن خبر ابتدا باید انواع آن را بشناسیم.
انواع خبر
1) خبر مفرد: خبری که فقط یک اسم است و با یکی از علامتهای رفع دیده میشود.
- المُعلّمُ حَنّونٌ: معلم مهربان است.
2) خبر جمله: گاهی اوقات معنای مبتدا را یک جمله کامل میکند که این جمله میتواند فعلیه یا اسمیه باشد.
- الحَسَدُ یَأکُلُ الایمانَ
در اینجا «یَأکُلُ» خبر جمله فعلیه است.
- علیٌّ قلبُهُ طاهرٌ.
در اینجا «قلبُهُ طاهرٌ» خبر جمله اسمیه است.
3) خبر شبه جمله: اگر اسم یا جملهای برای خبر شدن وجود نداشته باشد، شبه جمله برای خبر واقع شدن به کمک ما میآید که ۲ نوع میباشد:
الف) جار و مجرور
- اجتنابُ المَحارِمِ من طبائع العُقَلاء: دوری کردن از گناهان از رفتارهای دانایان است.
در اینجا «اجتنابُ» مبتدا و «من طبائع» خبر جار و مجرور است.
ب) قید مکان و زمان (عند، فَوقَ، تحتَ، خَلفَ، هناکَ، یَوم، صَباح، مساء و…)
- الطائرُ فَوقَ الشَّجَرَة: پرنده بالای درخت است.
دراینجا «فَوقَ» خبر و «الشَّجَرَة» مضافالیه است.
چه موقع خبر جلوتر از فعل میآید؟
مشهورترین حالت این است که خبر از نوع شبه جمله (ظرف – جارو مجرور) و مبتدا نکره باشد و در این صورت واجب است که جای مبتدا و خبر عوض شود؛ یعنی خبر مقدّم و مبتدای موخّر داشته باشیم.
- فی الصَّف تلمیذٌ
در اینجا «فی الصَّف» خبر مقدم و «تلمیذٌ»مبتدای موخر است.
مبحث انواع جملات را در قسمت قواعد «درس 5 عربی دهم انسانی، ریاضی و تجربی» کتابهای درسی میتوانید بیابید و قبل از خواندن این مبحث نیاز داریم تا ساختارهای مقدماتی فعل و اسم را (که تمامی آنها در عربی متوسطه اول وجود دارند) بدانیم؛ یعنی زمانیکه کلمهای را ببینیم تشخیص دهیم اسم است یا فعل، این مسئله در تشخیص انواع جمله در عربی مهم است؛ همچنین باید بدانیم یک فعل در کدام صیغه قرار دارد چرا که این موضوع در تشخیص فاعل لازم است.
برای آموزش موضوع افعال در عربی حتما روی آن کلیک کرده و مقاله و ویدئوی آموزشی رایگان آن را مشاهده نمایید.
سخن پایانی
با توجه به اینکه موضوع انواع جملات در زبان عربی جزء قواعد درسی پایه دهم میباشد، شما میتوانید با شرکت در دورهی (آموزش فقط قواعد) میماس دهم ریاضی و تجربی و یا میماس دهم انسانی این موضوع را به طور دقیق اموزش ببینید.
همچنین اگر به دنبال یک دوره جامع و کامل یادگیری عربی به صورت متفاوت و جذاب هستید، دوره “تیتان عربی“ پاسخی مناسب برای شماست.
در این دوره، با استفاده از روشهای موثر قواعد، ترجمه، لغت و حل تمرینات را به صورت جذاب و بسیار کاربردی خواهید آموخت.
دوره تیتان در اکادمی عربی به صورت ویژه و متناسب با تمامی پایهها از هفتم تا دوازدهم و برای رشتههای ریاضی، تجربی و انسانی آماده شده است.
مشاوره رایگان و رفع اشکال
در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی بیشتر در باکس پایین اطلاعات خود را وارد کرده تا مشاورین تیم آکادمی عربی خیلی سریع با شما تماس گیرند.
همچنین میتوانید نظرات خود را در قسمت دیدگاهها برای ما بنویسید؛ و برای رفع اشکال درسی خود عضو سوپر گروه رفع اشکال رایگان آکادمی عربی شوید.
درخواست مشاوره رایگان

دیدگاهتان را بنویسید