آشنایی با نون وقایه و کاربرد آن درعربی به همراه 5 مثال

نون وقایه در عربی چیست؟

حتما در فارسی اصطلاحی به نام «میانجی» به گوشتان خورده است؛ مثلا می‌گوییم «خانه ی زیبا»، «ی» یک میانجی است که باعث راحت خوانده شدن ترکیب وصفی شده است.

نون وقایه هم در عربی، مانند میانجی در فارسی عمل می‌کند و برای راحت خوانده شدن قبل از ضمیر متکلم وحده «ی» در فعل‌های متعدی و برخی حروف دیگر می‌آید.

وقایه در عربی به معنی “جلوگیری یا نگه داشتن” است و نون وقایه حرفی است که جلوی فعل را برای پذیرفتن کسره و جر می‌گیرد؛ زیرا این دو ویژگی مخصوص اسم می‌باشند.

به مثال زیر دقت کنید تا منظور را بهتر متوجه شوید:

ضَرَبَ (فعل ماضی) + ی (ضمیر متکلم وحده) ⇐ ضَرَبِي

این مثال برای حالتی است که نون وقایه بین فعل متعدی و ضمیر نیامده و چون ضمیر “ی” حرف قبل از خود را کسره می‌دهد این حالت اشتباه می شود.

حال به مثال درست آن دقت کنید:

ضَرَبَ + ن + ی ⇐ ضَرَبَني: مرا زد

در اینجا: «ضَرَبَ» ← فعل / «ن» ← نون وقایه / «ی» ← ضمیر و مفعول است.

مثالی برای درک بهتر نون وقایه

ضمیر متکلم “ی” را همچون خواستگاری در نظر بگیرید که به خواستگاری فعل می‌رود و این دو از صمیم قلب یکدیگر را دوست دارند و می‌خواهند در کنار یکدیگر زندگی خوب و خوشی داشته باشند؛ اما نون وقایه همچون پدری سختگیر، مانع رسیدن فعل رسیدن به ضمیر “ی” می‌شود و به فعل می‌گوید ضمایر متناسب دیگری برای تو وجود دارد که می‌توانند تو را خوشبخت کنند و در چنین شرایطی هم فعل مجبور می‌شود به ازدواج اجباری تن بدهد و به این شکل درآید ⇐ ضَرَبَکُم: شما را زد

مثال‌های دیگر:

یُجالسونا: با ما هم‌نشینی می‌کنند.
تُخرجِینَهما: آنها را اخراج می‌کنی.

نکته:

البته در صیغه مفرد مونث مخاطب از فعل‌های امر و نهی «ی» در انتهای فعل دیده می‌شود که این ضمیر متکلم وحده نیست، بلکه جزء صرف خود فعل است و نقش فاعل را دارد.

اُخرُجي: خارج شو

لا تَخرُجي: خارج نشو

در اینجا «ی» نقش فاعل را دارد.

نون وقایه در حروف

الف) حروف جر «عَن» و «مِن»:

عَن + ن + ی ⇐ عَنّي

مِن + ن + ی ⇐ مِنّي

ب) حروف مشبّهة بالفعل

إنّ + ن + ی ⇐ إنّنی

لیتَ + ن + ی ⇐ لیتَنی

علت اهمیت نون وقایه

این مبحث بارها به صورت مستقیم در تست‌های کنکور دیده شده و نکته مهمی که در این مبحث باید تشخیص دهید این است که نون وقایه جزء اضافی است و نباید آن را با ریشه فعل اشتباه گرفت.

برای بهتر متوجه شدن به تست زیر دقت کنید:

حل یک نمونه تست

في أیّ جوابٍ یوجَدُ «نون الوقایه»؟

1) اُحزُنی 2) لَم یَضرَبونا

3) أعلِنّی 4) عندنی

گزینه 1: ریشه این فعل «حزن» است و «نون» برای خود فعل است.

گزینه 2: نون وقایه قبل از ضمیر «ی» می‌آید که در این گزینه ضمیر «ی» نداریم.

گزینه 3: «أعلن» فعل امر است که به همراه نون وقایه آمده و به همین دلیل حرف «نون» تشدید دارد. (أعلِن + ن + ی)

گزینه 4: «عند» اسم است و نون وقایه با اسم نمی‌آید.

سخن پایانی

با توجه به اهمیت مبحث نون وقایه در درس عربی و جایگاه آن در قواعد پایه دهم، شما می‌توانید با شرکت در دوره‌ی (آموزش فقط قواعد) میماس دهم ریاضی و تجربی و یا میماس دهم انسانی این موضوع را به طور دقیق اموزش ببینید.

همچنین اگر به دنبال یک دوره جامع و کامل یادگیری عربی به صورت متفاوت و جذاب هستید، دوره “تیتان عربی“ پاسخی مناسب برای شماست.

در این دوره، با استفاده از روش‌های موثر قواعد، ترجمه، لغت و حل تمرینات را به صورت جذاب و بسیار کاربردی خواهید آموخت.

دوره تیتان در اکادمی عربی به صورت ویژه و متناسب با تمامی پایه‌ها از هفتم تا دوازدهم و برای رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی آماده شده است.