فعل معلوم و مجهول عربی

فعل معلوم و مجهول در عربی
قبل از خواندن این مبحث نیاز داریم تا مبحث جمله فعلیه و بعد از آن فعلهای لازم و متعدی را بدانیم چرا که مجهول شدن یک فعل، به متعدی بودن آن بستگی دارد؛ پس پیشنهاد میکنم قبل از خواندن این مبحث، پیش نیاز آن را حتما در مقالات دیگرمان بخوانید.
فهرست مطالب
فعل معلوم در عربی
فعل معلوم فعلی است که فاعل یا انجام دهنده آن مشخص باشد به مثال زیر دقت کنید:
- فَتَحَ الطّالبُ بابَ الصَّفّ: دانش آموز در کلاس را گشود.
“فَتَحَ” فعل معلوم است چرا که فاعل آن یعنی “الطالبُ” مشخص است.
فعل مجهول در عربی
فعل مجهول فعلی است که فاعل آن مشخص نیست و مفعول جانشین فاعل میشود که به آن نائب فاعل گفته میشود.
مثال:
- فُتِحَ بابُ الصَّفِ: در کلاس گشوده شد.
“باب” در جمله اول نقش مفعول را داشت که با حذف فاعل و نامشخص شدنش در مثال دوم، نقش نائب فاعل را به خود گرفت.
آموزش مجهول کردن فعل در عربی
چگونه فعل معلوم را به فعل مجهول تبدیل کنیم؟
۱. تغییر دادن حرکات فعل معلوم
الف) فعل ماضی
- حرف اول ﹹ میگیرد
- دومین حرف اصلی ﹻ میگیرد
- حروف حرکت دار قبل از دومین حرف اصلی ﹹ میگیرند
فَتَحَ ← فُتِحَ
اِستَخدَمَ ← اُستُخدِمَ
ب) فعل مضارع
- حرف اول ﹹ میگیرد
- دومین حرف اصلی ﹷ میگیرد
یَفتَحُ ← یُفتَحُ
یَستَخدِمُ ← یُستَخدَمُ
آموزش مجهول کردن فعل مضارع
چگونه جمله معلوم را به جمله مجهول تبدیل کنیم؟
- ابتدا فاعل و مفعول را در جمله مشخص کنید:
- کَتَبَ علیٌّ رسالةً.
فاعل مفعول
- فاعل را حذف کنید.
- کتب رسالةً
- مفعول را با علامتهای مرفوعی به جای فاعل قرار دهید. (مفعول نائب فاعل میشود)
- کتب رسالةٌ
- فعل را طبق فرمولهای گفته شده مجهول کنید.
- کُتِبَ رسالةً
- فعل مجهول را از نظر مذکر و مونث با نائب فاعل مطابقت دهید.
- کُتِبَت رسالةٌ
مونث مونث
3 نکته مهمی که باید در مورد جملات مجهول بدانیم
- فعل مجهول با استفاده از فعل کمکی “شدن” با توجه به زمان فعل اصلی ترجمه میشود.
- در فعل مجهول فاعل ناشناس است و فعل به نائب فاعل نسبت داده میشود که در واقع همان مفعول در فعل معلوم بوده است و فعل به نائب فاعل نسبت داده میشود که در واقع همان مفعول در فعل معلوم بوده است.
- فعل معلومی که قرار است به فعل مجهول تبدیل شود حتما باید متعدی باشد.
تشخیص فعل معلوم و مجهول
۱. تشخیص فعل مجهول در تستهای ترجمه تکنیکی بینظیر برای رسیدن به جواب مورد نظر یا رد گزینه میباشد و چه بسا با همین یک کلید به جواب درست دست یابیم.
۲. این مبحث به صورت سوالی مستقیم در تستهای قواعدی کنکور دیده میشود و شاهد طرحهای مختلف سوال از آن بودهایم.
۳. در قسمت «الإعراب و التّحلیل الصرفی یک فعل» باید بتوانیم تشخیص دهیم که فعل مورد نظر در متن، معلوم است یا مجهول.
۴. در قسمت «ضبط حرکات» اگر فعل، مجهول باشد که از طریق ترجمه جمله میتوان به این تشخیص رسید، در اینصورت باید از خودمان بپرسیم: آیا به درستی حرکت گذاری شده است یا خیر؟! چرا که فعلهای مجهول حرکات خاص خود را دارند. یا ممکن است فعلی معلوم باشد اما علامتهای فعل مجهول را به خود گرفته باشد.
مثلا در طرح سوال «عیّن الخطا فی ضبط حرکات الکلمات»، در گزینهای چنین جملهای آمده است: «بلادُنا غنیّةٌ بالنِّفط و هی “تُصدَّرُ” قسماً مهمّاً منه الی البَلَدانِ الصّناعیّة: کشور ما بینیاز از نفت است؛ او بخش مهمی از آن را به کشورهای صنعتی “صادر میکند”»
فعل «تُصدَّرُ» حرکات فعل مجهول را به خود گرفته است حال آنکه در ترجمه معلوم است، بنابراین در حرکت گذاری خطا دارد. (البته که ترجمه را برایمان قرار نمیدهند و ما خودمان باید از طریق ترجمه، معلوم یا مجهول بودن فعلی را تشخیص دهیم)
۵. همچنین در امتحانات پایان ترم و امتحانات نهایی که سوالات به صورت تشریحی میباشد برای ترجمه و جواب دادن به قاعد این مبحث، دانستن طرز ساخت و چگونه ترجمه شدنش ناجی ما در گرفتن ریز نمرات میشود.
اگر دقت کرده باشید از موضوع فعل معلوم و مجهول در تمام بخشهای کنکور میتوان استفاده کرد؛ بنابراین مبحثی ارزشمند و مهم به حساب میآید.
برای اینکه خیالتان از عربی کنکور انسانی راحت باشد میتوانید از پکیج طرح جامع انسانی به تدریس استاد مهدی ترابی استفاده کنید.
حال برای اینکه فعل معلوم و مجهول را بیشتر درک کنیم بخشی از ویدئوی حاضر را تماشا کنید که توضیحات آن در قسمت زیرین درج شده است.
آموزش تشخیص فعل معلوم و مجهول
تفاوت فعل معلوم و مجهول در عربی
این بار میخواهیم باهم درباره تفاوت فعل معلوم و مجهول و کاربرد آنها در جمله صحبت کنیم، که در کدام جملات به فعل مجهول و در کجا به فعل معلوم نیاز داریم، پس با ما همراه باشید تا در آکادمی عربی استاد مهدی ترابی این موضوع را باهم بررسی کنیم و تست به تست عربی یاد بگیرید.
بسیاری از دانش آموزان سوال میکنند ازکجا بفهمیم در چه جملهای فعل معلوم و در چه جملهای فعل مجهول استفاده کنیم. در ادامه شما میتوانید تست تفاوت فعل معلوم و مجهول عربی را مشاهده نمائید.
حل یک تمرین از تفاوت فعل معلوم و مجهول در عربی
سوال:
عیّن غیر المناسب للفراغ:
«بعض البضائع الإیرانیّة……….إلی خارج البلاد.»
۱. تُصدَّر
۲. تُصدِّر
۳. صُدِّرت
۴. صَدَّرناها
-کدام یک برای جای خالی مناسب نیست. (در این تست از شما میخواهد که تشخیص دهید کدام فعل برای جای خالی مناسب است؟ معلوم یا مجهول؟)
به ترجمه عبارت توجه کنید: «بعضی کالاهای ایرانی …………. به خارج سرزمین»
پاسخ:
در گزینه «1» فعل (تُصَدَّرُ) مجهول است به معنی (صادر میشود) که اگر در جای خالی قرار گیرد، ترجمه جمله صحیح است.
نکته: در یادگیری و درک تفاوت فعل معلوم و مجهول در عربی باید بدانید، فعل مضارعی که اولش با ـُ شروع شده است و یکی مانده به آخر ـَ دارد، فعل مجهول میباشد.
در گزینه «2» فعل (تُصدِّر) فعل معلوم است که به صورت (صادر میکنی/ صادر میکند) ترجمه میشود که با توجه به اینکه درباره (کالاهای ایرانی) صحبت میکند، حالت غایب برای ترجمه فعل در نظر گرفته میشود ولی باز هم این فعل نمیتواند ترجمه جمله را کامل کند.
(بعضی کالاهای ایرانی صادر میکند به خارج سرزمین.) بنابراین پاسخ تست، همین گزینه است.
تذکر: لازم است بدانید فعل مضارع« تصدّر» میتواند در صیغه «للغائبة: مفرد مونث غایب» یا «للمخاطب: مفرد مذکر مخاطب» باشد که این موضوع از طریق توجه به ترجمه جمله قابل تشخیص است.
در گزینه «3» نیز فعل «صُدِّرت» ماضی و مجهول است و معنی آن «صادر شد – صادر شده است» میباشد که برای ترجمه جمله و تکمیل جای خالی مناسب است و پاسخ تست نمیباشد.
نکته: «صُدِّرت» فعل ماضی است، فعل ماضی اگر اولش ـُ داشته باشد حتما فعل مجهول میباشد و نیازی به بررسی کردن علامت ماقبل آخر نیست و قطعا فعل معلوم نیست.
در گزینه «4»، فعل «صَدَّرنا» به همراه مفعولش، یعنی ضمیر متصل «ها» آمده که به صورت (صادر کردیم آنها را صادرکردیمش) ترجمه میشود و بنابراین برای تکمیل جای خالی صحیح است.
نکته: «ها» که به آخر «صَدَّرنا» چسبیده است مفعول میباشد، بنابراین ضمیری که به طور زائد به فعل میچسبد و مربوط به صرف فعل و صیغه فعل نیست، نقش مفعول دارد.
نکته کلیدی:
فعل گزینه «2» برای صحیح بودن باید همراه با یک مفعول باشد و چون مفعولی وجود ندارد یا باید از فعل مجهول استفاده کنیم و یا از فعل معلوم همراه با مفعول استفاده شود، بنابراین پاسخ این تست گزینه «2» است.
کلام آخر:
باتوجه به اهمیت مبحث فعل معلوم و مجهول در عربی شما میتوانید برای یادگیری گستردهتر و دقیقتر در دوره تیتان دهم مشترک و دوره تیتان دهم انسانی آموزش ببینید.
دورهی تیتان، آموزش کامل عربی شامل ترجمه متن کتاب درسی، قواعد، لغات و تمارین کتاب درسی است که در آکادمی عربی ویژه هر پایه تحصیلی آماده شده است. در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی نیز میتوانید با ما در ارتباط باشید.
مشاوره رایگان و رفع اشکال
در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی بیشتر در باکس پایین اطلاعات خود را وارد کرده تا مشاورین تیم آکادمی عربی خیلی سریع با شما تماس گیرند.
همچنین میتوانید نظرات خود را در قسمت دیدگاهها برای ما بنویسید؛ و برای رفع اشکال درسی خود عضو سوپر گروه رفع اشکال رایگان آکادمی عربی شوید.
درخواست مشاوره رایگان

مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
۶ روش یادگیری و حفظ ترجمه لغات عربی
ترجمه لغات عربی و یادگیری آنها یکی از چالشهای مهم برای دانشآموزان در مقاطع مختلف تحصیلی و به ویژه برای دانشآموزان کنکوری است، در این مقاله از آکادمی عربی چند راهکار مؤثر برای یادگیری و حفظ لغات عربی آورده شده است.
روش 10 ثانیهای حل سوالات ترجمه عربی به فارسی
مضاف و مضاف الیه در عربی + 5 تمرین با پاسخ تشریحی
موصوف و صفت در زبان عربی + 10 تمرین با پاسخ تشریحی
انواع اسم در عربی + 10 تمرین با پاسخ
مبتدا و خبر در عربی و انواع آن + 20 تمرین با پاسخ تشریحی
2 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام
فعل مجهول مفعول نداره یا فاعل؟
سلام
همونطور که داخل مقاله توضیح داده شده فعل مجهول فاعل نداره.